Van'ın Gürpınar ilçesinde, Van-Hakkari karayolu üzerindeki Hoşab Mahallesinde yer almaktadır. Hoşab, Van'a 60 km, Gürpınar ilçe merkezine ise 40 km uzaklıkta bulunmaktadır. Hoşab Suyu’nun kuzeybatısında sarp ve dik bir kaya kütlesi üzerine kurulan kale, iç kale ile bunun kuzeyindeki dış kaleden oluşmaktadır. Geçmişi itibariyle Urartu Devletine kadar uzanan kale, Osmanlı Devleti'ne tabi Mahmudi Beyleri'nin yaptırdığı şekliyle günümüze ulaşmıştır. İç kale giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre Mahmudi Süleyman Bey tarafından, H. 1052 (1643) tarihinde yaptırılmıştır. Dış kale surları arazinin yapısına göre şekillenmiş doğu, kuzey ve batıdan dolanan surlarla çevrelenmiştir. Doğu surları kısmen, batıdakiler ise büyük ölçüde yıkılmış durumdadır. Surları destekleyen burçlardan bazıları günümüze gelmiş, ayrıca doğu ve batıdaki kapıları tamamen yıkılmıştır. Dış kalenin kuzeydoğusunda bir gözetleme kulesi yer almaktadır. İçerisinde bugün bir cami kalıntısı ile köy evleri mevcuttur. İç kale, güneyden sarp, kuzeyden eğimli bir kütle üzerine kurulmuştur. Kuzey, doğu ve batıdan kale beden duvarları, burç, ve kulelerle tahkim edilmiş, kuzeydoğuya ikinci bir tahkimat yapılmıştır. Kaleye, kuzey tarafta, ortaya yakın bir yerde bulunan giriş burcuna açılmış bir kapı vasıtasıyla girilmektedir. Taç kapı şeklinde düzenlenmiş burcun batı cephesinde kitabe, kör pencere ve aslan kabartmaları belirli bir hareketlilik sağlamaktadır. Ayrıca orijinal demir kapı kanatları hala işlevini sürdürmektedir. İçerisinde Mahmudi Sarayı olarak nitelenen kompleks yapılar yer almaktadır. Bunlar kalenin güney tarafında sıralanmaktadır. En üst ve doğu kesimde seyir köşkü, bunun hemen batısında harem ve en batı uçta da selamlık yer almaktadır. Mescid, zindan, fırın ve sarnıç iç kalenin diğer yapılarıdır. XIX. yüzyıl ortalarında terkedilmiş olan kale, içerisindeki yapılarıyla günümüze büyük ölçüde sağlam olarak gelmiştir. Bu nedenle bölgenin dikkat çeken sembol yapılarından birisidir.
Van'ın Gürpınar İlçesi’ne bağlı Çavuştepe Köyü’nde yer almaktadır. Van'a 25 km, Gürpınar ilçe merkezine 10 km mesafede, Van-Hakkari karayolunun hemen güney tarafında bulunmaktadır.
Bol Dağı silsilesinin batı ucunda kurulmuş olan kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşmaktadır. Kale, II. Sarduri tarafından M.Ö. 764-734 ta-rihleri arasında yaptırılmıştır. Kurucusuna izafeten kale, Sardur'un şehri anlamında "Sardurihinili" olarak adlandırılmaktadır. Burası İ.Ü. Edebiyat Fakültesi'nden Prof. Dr. Arif Erzen tarafından 1961-1986 yılları arasında yürütülen kazılar sonucunda ortaya çıkarılmıştır.
Yukarı kale, aşağı kaleden 30 m yükseğe kurulmuştur. İçerisinde Haldi tapınağı ile bir açık hava tapınağı bulunmaktadır. Etrafında iri blok taşlarla örülmüş surları mevcuttur.
Aşağı Kale, tepenin sırtında 800 m uzunluğunda bir alanı kaplamaktadır. İki tarafta uç kale yöntemiyle yapılmış surları dikkat çekmektedir. Düzgün kesilmiş kalker bloklarıyla inşa edilmiş surları, doğrudan ana kayaya oturmaktadır. Doğudan batıya doğru sıralanan ahır yapıları, depo binaları, tapınak, saray binaları ve sarnıçlardan oluşmaktadır. Tanrı İrmuşini adına inşa edilmiş tapınak üzerinde çivi yazılı kitabesi bulunmaktadır. Rizalitli kule tipli tapınaklar grubunda önemli bir yapıdır. Doğu tarafında kapısı ve bazalt taşlarından cephesi bulunmaktadır.
Kalenin diğer önemli yapılarını anakayaya oyulmuş sarnıçlar, saray ve depo binaları teşkil etmektedir.
KIZLAR MAĞARASI
Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı Yedisalkım Mahallesinde bulunmaktadır. Yedisalkım Mahallesinden Başet Dağına doğru uzanan put kanyonu içerisinde yüksekçe bir yerde bulunan bu mağara; iki bölümden oluşmaktadır. Her iki bölümün duvarında yer alan resimler ile oldukça dikkat çekicidir. Mağara duvarlarında çok sayıda bulunan dans eden tanrıça figürlerinden dolayı Kızlar Mağarası adını almıştır. Birinci mağara duvarında birçok hayvan figürleri bulunmaktadır. Bu çizilen figürlerle adeta avcılık ile ilgili bir kompozisyon çizilmiştir. İkinci mağarada ise iki ayrı döneme ait resimler bulunmaktadır.
ZERNEK KALESİ
Gürpınar’ın Hamurkesen Köyünde sarp kayalıklar üzerinde bulunmaktadır. Farsça bir isme sahip olan Zernek Kalesinin anlamı altın kale demektir. Kalenin kitabesi bulunmadığı için hangi dönemde yapıldığı tam olarak bilinmiyor. Fakat Abbasi Beylerinde Beşaret Bey tarafından yapıldığı tahmin ediliyor. Zamanla tahrip olan bu kalenin günümüzde duvarları ve bir kısmı duraktadır. Yöre halkı tarafından hastalara şifa verdiğine inanılan bu kale yoğun ilgi görmektedir.
Kilise, Gürpınar sınırları içinde bulunan Norduz bölgesi ile Çatak ilçesi sınırlarının kesiştiği bir vadide, Araz çayı kenarında yapılmıştır. Vaspuragon Ermeni beyliği zamanında, Surp Partoğimeos tarafından yaptırılan bu manastır 365 oda olarak inşa edilmiştir.
Bölgenin en büyük manastırı olan kilisenin 365 odadan bugün maalesef sadece 32 odası mevcuttur.
Daha fazlası için lütfen https://vanguzel.com/ adresini ziyaret edebilirsiniz.